Dàn ý phân tích Cảnh ngày hè – Đọc Tài Liệu giới thiệu mẫu dàn ý chi tiết đề văn phân tích bài thơ Cảnh ngày hè của Nguyễn Trãi có kèm bài văn mẫu. Cùng tham khảo ngay nhé!
Dàn ý nghiên cứu và phân tích Cảnh ngày hè
I. Mở bài: Giới thiệu tác giả, tác phẩm
+ Tác giả Nguyễn Trãi là một nhà thơ, nhà văn tài năng kiệt xuất của dân tộc bản địa, ông đã có nhiều góp phần lớn cho nền văn học nước nhà .
+ Bài thơ Cảnh ngày hè của Nguyễn Trãi là bài số 43 trong trùm thơ Bảo kính cảnh giới của Quốc âm thi tập, là một bức tranh thiên nhiên tuyệt đẹp và tấm lòng yêu nước thương dân của tác giả.
>> > Đọc thêm : Hướng dẫn soạn bài Cảnh ngày hè ngắn gọn nhất
II. Thân bài
– Hoàn cảnh sống của Nguyễn Trãi trong những ngày về ở ẩn :+ “ Rồi ” : Là một từ cổ có nghĩa là rảnh rỗi, thảnh thơi+ “ Ngày trường ” : Ngày dài, chỉ khoảnh thời hạn rảnh rỗi .+ Hóng mát : Hoạt động an nhàn, tĩnh tại, thư thái-> Tâm thế an nhàn, thảnh thơi của tác giả. Nguyễn Trãi một đời bận rộn, tận tâm vì quốc gia, đây là những khoảng thời gian ngắn khan hiếm của cuộc sống .- Bức tranh cảnh ngày hè nổi lên với bức tranh vạn vật thiên nhiên ngày hè tỏa nắng rực rỡ :+ Cây hòe có sức sống mãnh liệt giờ tán là xanh bao trùm cả khoảng chừng khoảng trống+ Sắc đỏ của cây thạch lựu tô đậm thêm cho khung cảnh ngày hè+ Hương hoa sen tỏa ngát bay theo làn gió-> Cảnh vật ngày hè tươi tắn, tràn trề sức sống, tâm hồn tinh xảo, nhạy cảm, yêu vạn vật thiên nhiên của của Nguyễn Trãi- Vẻ đẹp bức tranh đời sống con người :+ Nguyễn Trãi dùng nhiều từ Hán Việt như ngư phủ, cầm ve, tịch dương tích hợp thuần thục với những từ thuần Việt tạo nên vẻ đẹp vừa mộc mạc, bình dị, vừa sang trọng và quý phái thanh nhã .+ Cuộc sống được cảm nhận bằng âm thanh : Âm thanh từ làng chợ cá, của tiếng ve râm ran mỗi độ hè về+ Từ láy : đùn đùn, lao xao, dắng dỏi … -> Cảnh ngày hè rối loạn, náo nức, không khí rất sinh động+ Động từ : rợp, đùn, tiễn đưa khiến cho người đọc thấy được cảm xúc sức sống trỗi dậy của cảnh vật mùa hè+ Nhà thơ sử dụng hai từ láy tượng thanh “ lao xao ” – âm thanh của những phiên chợ cá, “ dắng dỏi ” – miêu tả âm thanh của tiếng ve, tích hợp với thẩm mỹ và nghệ thuật hòn đảo cấu trúc câu nhằm mục đích nhấn mạnh vấn đề những âm thanh bao trùm làng quê .→ Cuộc sống sôi động, ồn ão, tràn trề sức sống và âm thanh .⇒ Cả vạn vật thiên nhiên và con người đều hiện lên tràn trề sức sống, tâm hồn sáng sủa, yêu đời, tinh xảo, nhạy cảm, yêu vạn vật thiên nhiên, tha thiết với đời sống quê nhà của nhà thơ Nguyễn Trãi .- Nhà thơ đã cảm nhận cái tinh xảo, mê hoặc của ngày hè qua thị giác và thính giác :+ Nhà thơ nhìn những tán lá xanh cây hòe, màu đỏ rực của thạch lựu, tiếng ve kêu ran cả khoảng chừng khoảng trống và hình ảnh người dân làng chài mỗi sớm thức dậy và bóng người kéo lưới buổi chiều ta .+ Ngày hè cảm nhận qua thính giác khi nhà thơ thấy được hương sen thoảng theo gió-> Tâm hồn nhà thơ Nguyễn Trãi được hòa vào vạn vật thiên nhiên, nói lên được tác giả là người rất yêu đời, yêu đời sống .- Tình yêu nước thương dân của Nguyễn Trãi :+ “ Dẽ ” là từ cổ nghĩa là lẽ, lẽ ra+ “ Ngu cầm ” là cây đàn của vua Nghiêu vua Thuấn. Đây là điển cố quen thuộc của Trung Quốc kể về thời đại Nghiêu Thuấn – những ông vua nhân từ đem lại đời sống ấm no, niềm hạnh phúc cho nhân dân. Hằng ngày vua Nghiêu Thuấn thường đem đàn ra gảy khúc nam phong ngợi ca cảnh thái bình trên xứ sở này-> Thể hiện mong ước có được cây đàn để ca tụng khung cảnh vạn vật thiên nhiên tươi đẹp và đời sống vui mắt trên quê nhà ông, niềm vui sướng, niềm hạnh phúc của tác giả khi được sống hòa hợp cùng thôn quê .+ Câu thơ ở đầu cuối biểu lộ rõ ràng, đơn cử tham vọng được thấy cảnh thanh thản, ấm no trên quốc gia .=> Nguyễn Trãi dù sống trong cảnh thư thả nhưng vẫn nặng lòng với dân với nước. Ông tham vọng về đời sống no đủ, ấm cúng sung túc không chỉ trên quê nhà ông mà còn trải khắp quốc gia .- Nghệ thuật :
+ Giọng điệu trữ tình, sâu lắng, bút pháp tả sinh động
+ Thể thơ phát minh sáng tạo thất ngôn xen lục ngôn+ Ngôn ngữ thơ nhiều mẫu mã, phong phú vừa có lớp từ Hán Việt vừa có lớp từ thuần Việt tạo nên vẻ đẹp vừa sang trọng và quý phái vừa bình dị+ Sử dụng những điển tích, điển cố
III. Kết bài
– Nhấn mạnh lại tình yêu vạn vật thiên nhiên của tác giả đồng ca ngợi đức tính tốt đẹp của bậc thi nhân dù xin cáo quan về ở ẩn nhưng vẫn một lòng lo cho sự nghiệp chung quốc gia .
Tham khảo: Cảm nhận về bài thơ Cảnh ngày hè
Sau khi nắm được dàn ý nghiên cứu và phân tích bài thơ Cảnh ngày hè cụ thể, em hãy tìm hiểu thêm bài văn mẫu dưới đây để tưởng tượng được cách làm bài .
Văn mẫu nghiên cứu và phân tích bài thơ Cảnh ngày hè
Đặt cho bài Bảo kính cảnh giới số 43, trong Quốc âm thi tập của Nguyễn Trãi, cái tựa Cảnh ngày hè kể cũng phải. Phần lớn thơ thuộc chùm Bảo kính cảnh giới vẫn nghiêng về những gương báu tự răn mình, đúng như chủ đề chung của cả chùm. Trong khi đó, bài 43 này, dù không phải không có cái ý răn mình, nhưng lại nghiêng nhiều về tức cảnh. Toàn thi phẩm là tâm tình nồng hậu của Ức Trai trước cảnh tượng hưng thịnh của ngày hè. Dù được viết cách nay đã hơn sáu thế kỉ, nhiều ngôn từ đã trở nên xưa xa đối với người hiện đại, thậm chí kèm theo luôn phải có cả một bản chú thích lê thê đến gần 20 mục, nhưng Cảnh ngày hè vẫn dư sức vượt qua khoảng cách thời gian dằng dặc, vượt qua rào cản ngôn ngữ rậm rịt để đến được với người đọc bây giờ. Điều gì đã khiến cho bài thơ có được sức sống này? Sự tài hoa của ngòi bút chăng? Vẻ tinh tế của tâm hồn chăng? Tầm vóc lớn lao của một tâm lòng chàng? Có lẽ không riêng một yếu tố nào, mà là sự kết tinh của tất cả thành một chỉnh thể thi ca sống động, một kiến trúc ngôn từ cô đúc dư vang.
Cảnh ngày hè trước hết là một cảnh tượng rực rỡ tỏa nắng và rộn ràng. Nếu tuân theo nguyên lí “ thi trung hữu họa ”, người đọc trọn vẹn hoàn toàn có thể cảm thụ thi phẩm như một bức tranh. Một bức tranh được vẽ bằng ngôn từ. Một bức tranh nghiêng về gam màu nóng, theo lối phân loại của hội họa. Thật là gam màu đặc trưng của ngày hè .Hai câu đề, với những nét bút tiên phong, đã đưa ngay cái không khí hè đến với người đọc :“ Rồi hóng mát thuở ngày trườngHòe lục đùn đùn tán rợp giương ”Ngày hè hiện ra với một tâm thế, một thời hạn, một khoảng trống khá ăn nhập với nhau. Ba chữ ” Rồi hóng mát ” đã gợi ra hình ảnh một Ức Trai trong dịp nhàn nhã khan hiếm nào đó đang hóng mát ngày hè. Nhưng ba chữ thuở ngày trường mới giàu sức gợi hơn. Ngày mà dài thì đúng là đã tóm được cái chênh lệch đêm ngắn, ngày dài khá đặc trưng của mùa hè. Nhưng có phải chỉ là chuyện thời lượng đơn thuần không ? Hình như còn là chuyện tâm lí nữa. Khoảng thời hạn nào mà lại hoàn toàn có thể khiến một con người vốn ham gánh vác việc xã tắc giang sơn này cảm nhận là “ thuở ngày trường ? ” Thời ông đang làm rường cột bộn bề với chính sự giữa cung đình của một vị quan đầu triều ư ? Không thể. Khi ấy, người say sưa hành sự khó mà cảm nhận về “ ngày trường ”. Vì thế, chữ “ ngày trường ” gợi ra những ngày nhàn cư mà chẳng thật thảnh thơi bên ngoài chính cuộc của Ức Trai chăng ? Mà đâu chỉ hiện trong nghĩa của chữ, tâm thế ấy như còn ẩn trong âm vang của lời. Chẳng phải thế sao ? Câu khai mở đã gây một cảm xúc lạ so với người quen đọc thơ thất ngôn bát cú. Có một cái gì đó như là giao thoa của những cảm xúc trái chiều : ngắn mà lại dài, mau mà lại khoan. Sao thế nhỉ ? Có phải vì đó là một câu phá cách : lời chỉ có sáu tiếng ( lục ngôn ), tiết tấu chỉ có hai ( 3/3 ). Cả chuỗi lời thì ngắn, mỗi tiết tấu lại dài. Số nhịp thì dồn lại, mỗi nhịp lại trải ra. Sự co và giãn này có hiệu suất cao gì đây ? Hãy lắng nghe âm vang của nó :“ Rồi hóng mát / thuở ngày trường ”Chẳng phải nó tao ra một ngôn từ khá độc lạ, tiềm ẩn những tình điệu có vẻ như cũng trái chiều : vừa hối thúc lại vừa thong dong ? Thong dong mà hối thúc, nhàn cư mà bận tâm, chẳng phải là cái tâm thế thường trực ở Ức Trai hay sao ? Có lẽ sẽ không ngoa khi nói rằng chính tâm thê này đã ngầm tìm kiếm cho nó kiểu câu trúc ngôn từ như vậy trong câu khai mở ! Người nghiên cứu và điều tra văn minh hoàn toàn có thể gọi đó là sự tham gia phát minh sáng tạo của vô thức chăng ?Kết hợp câu đề thứ hai với câu thực ta sẽ thấy một vạn vật thiên nhiên dồi dào sức sống được hiện lên qua sắc độ bùng cháy rực rỡ của thảo mộc hoa lá :“ Hòe lục đùn đùn tán rợp giươngThạch lựu hiên còn phun thức đỏHồng liên trì đã tiễn mùi hương ”Trật tự khoảng trống trải từ cao xuống thấp, điểm nhìn của thi sĩ cũng chuyển dời từ tầng không qua hiên nhà rồi xuống ao sen. Ở tầng nào của vạn vật thiên nhiên, sức sống bên trong cũng như đang trào ra. Các tạo vật vạn vật thiên nhiên không chịu tĩnh. Chúng động. Màu xanh lục lá hòe thì “ đùn đùn ” như cuộn lên từng khối biếc, tán hòe thì “ rợp giương ” như cử lọng giương ô. Màu đỏ hoa lựu không lặng lẽ tô son điểm sắc, cũng không lập lòe dậy lên vài đốm lửa, mà nhất loạt phun trào thức đỏ, tựa pháo hoa hừng sáng cả hiên nhà. Từ dưới ao, hoa sen cũng hưởng ứng bằng sắc hồng chín ửng cùng mùi hương dậy lên bay tỏa khoảng trống. Mật độ dậy của những hành động “ đùn đùn ”, “ rợp giương ”, “ phun ”, “ tiễn ” … đã tạo nên một sự sôi động đằng sau mỗi loài thảo mộc tưởng chừng tĩnh lại. Như thế, hành động mạnh lại được cộng hưởng bởi độ gắt của gam màu, tổng thể làm dậy lên sức sống của vạn vật thiên nhiên đang kì toàn thịnh .Chưa hết. Chúng ta còn thấy Nguyễn Trãi tinh xảo hơn nhiều. Thi sĩ đã bắt được một nhịp quản lý và vận hành vô hình dung hối thúc, xô đẩy tạo vật nữa. Chỉ cần quan tâm một chút ít thôi sẽ thấy điều này : thảo mộc thì tiếp nối liên tục từ cao xuống thấp, hành động thì liên tục từ trong ra ngoài, lá – hoa – hương thì tiếp ứng nhau, nhất là cái nhịp độ khẩn trương :Thạch lựu hiên còn phun thức đỏHồng liên trì đã tiễn mùi hương .Loài này đang thì loài kia đã, hô ứng nhau, chen bước nhau gợi ra được không khí những tạo vật đang đua tranh phô sắc, khoe hương .Có lẽ cần dừng đôi chút về câu chữ ở đây. Trước hết, là chữ. Hiện có hai bản ghi khác nhau về câu thơ Hồng liên trì đã … mùi hương và do đó có hai cách hiểu khác. Một bản ghép là “ tin ”, nghĩa là hết mùi hương, diễn đạt vẻ suy. Một bản chép là “ tiễn ”, nghĩa là đưa tỏa mùi hương, diễn đạt vẻ thịnh. Đi liền với chữ, là cú pháp. Cặp quan hệ từ “ còn ” … “ đã ” trong cặp câu thực biểu lộ quan hệ cú pháp nào ? Không ít người chỉ thấy chúng miêu tả quan hệ suy giảm : “ đang còn ” … “ đã hết ”. Từ đó đã dẫn tới việc hiểu nghĩa của chúng là Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ / Hồng tiên tri đã tin ( hết ) mùi hương. Hiểu thế có tương thích không ?. Để làm sáng tỏ, ngoài những địa thế căn cứ về văn tự Nôm, có lẽ rằng cần phải có thêm địa thế căn cứ về văn bản thơ và những quy luật nghệ thuật và thẩm mỹ nữa. Trong nghệ thuật và thẩm mỹ, có quy luật : tiểu tiết phục tùng toàn diện và tổng thể chi phối tiểu tiết. Cảm hứng chung của thi phẩm là về sự sung mãn toàn thịnh của ngày hè. Cho nên những hình ảnh ( cả vạn vật thiên nhiên lẫn đời sông ) tạo nên tổng thể và toàn diện ở đây cũng phải đồng nhất, mỗi cụ thể đều phải góp mình làm điển hình nổi bật cái thịnh. Xem thế, chữ “ tin ” ít có lí. Nó nói cái suy. Tổng thể nói thịnh, tiểu tiết sao lại nói suy ? Rõ ràng, “ tin ” sẽ lạc điệu, phá vỡ mạng lưới hệ thống. Trái lại, chữ “ tiễn ” nói cái thịnh, mới cộng hưởng được với vẻ toàn thịnh ấy. Về quan hệ cú pháp cũng thế. Cặp phó từ “ còn ” … “ đã ” … đâu chỉ nói về loại quan hệ suy giảm : “ đang còn ” … “ đã hết ”, mà nó còn dùng để chỉ loại quan hệ tăng tiến : “ đang còn ” … “ đã thêm ”. Trong tổng thể và toàn diện này, quan hệ phải là tăng tiến thì mới ăn nhập. Bởi vậy, nghĩa của hai câu thơ chỉ hoàn toàn có thể là : Thạch lựu hiên còn phun thức đỏ / Hồng liên trì đã tiễn ( đưa / tỏa ) mùi hương. Hương sen, sắc lựu tiếp ứng nhau, chen đua nhau cùng hợp nên vẻ toàn thịnh của ngày hè .Ăn nhập với vạn vật thiên nhiên tỏa nắng rực rỡ là một đời sống rộn ràng. Theo đó, bức tranh ngày hè toàn thịnh vốn đã đầy sắc tố giờ lại tràn ngập cả âm thanh :“ Lao xao chợ cá làng ngư phủDắng dỏi cầm ve lầu tịch dương ”Nghĩ cũng mê hoặc, chợ là một hình ảnh vô cùng nổi bật của đời sống này. Lúc đương đông buổi chợ là hình ảnh vui của một đời sống sầm uất đi lên. Còn khi chợ tan là hình ảnh rã đám của một đời sống đương đi xuống. Chỉ cần nhìn vào diện mạo chợ, cũng hoàn toàn có thể thấy được âm vang của đời sống. Âm thanh “ lao xao ” từ chợ cá làng ngư phủ đã nói lên vẻ sầm uất của cuộc sống xung quanh. Cả hình ảnh bóng tịch dương nữa. Nắng tắt, bóng tối dâng lên vây phủ bốn bề, âm thanh hoạt động và sinh hoạt cũng từ từ thưa thớt. Lúc tịch dương thì dù đó là miền sơn cước hay chốn chương đài, cũng đều khó tránh khỏi không khí quạnh hiu cô tịch .Nhưng không khí ấy ở đây đã bị xua tan bởi nhạc ve. Tiếng ve gióng giả inh ỏi như một bản đàn làm cho hoàng hôn cũng trở nên náo nhiệt. Phải là một tâm hồn mở, một điệu hồn náo nức thì mới hoàn toàn có thể nghe tiếng ve inh ỏi thành tiếng đàn cầm ve như thế. Từ làng ngư phủ xa xa của dân nghèo lớp dưới, đến lầu son gác tía của người lớp trên, chỗ nào cũng rộn ràng vui vẻ. Cái nhìn khái quát đã tóm gọn được toàn, cảnh đời sống trong đôi nét bút tài hoa. Trước, vẽ vạn vật thiên nhiên thì từ cao xuống thấp, giờ, vẽ đời sống lại trải từ thấp đến cao, từ xa lại gần. Lối viết đảo ngược cú pháp, đặt những âm thanh lao xao và dắng dỏi lên đầu mỗi câu khác nào như tạo nên những điểm nhấn. Ta ngỡ như người viết đang muốn phổ vào khoảng trống cả một dàn âm thanh rộn ràng. Cảnh hưng thịnh của ngày hè, nhờ thế, mà càng trở nên phồn thịnh hơn .Nếu chỉ dừng lại ở cảnh không thôi, cũng đã phần nào thấy được lòng người vẽ cảnh. Phải, cảnh tượng ấy đâu chỉ nói với ta về sự tinh xảo cùa một tâm hồn, đó còn là sự hoan hỉ của một tấm lòng thiết tha với đời sống. Nhưng ta có hồn, đó còn là sự mừng quýnh của một tấm lòng thiết tha với đời sống. Nhưng ta có dịp dược hiểu về tấm lòng ấy trực tiếp hơn qua chính lời ước ao bộc trực của thi sĩ :“ Dẽ có Ngu cầm đàn một tiếngDân giàu đủ khắp đòi phương ”Giá chỉ có cây đàn của vua Thuấn, ta sẽ gảy khúc Nam Phong cầu cho dân giàu đủ khắp muôn phương. Cặp câu kết này hé mở cho tất cả chúng ta về chí của Ức Trai. Người dám mang trong mình ước nguyện kia phải là ai vậy ? Một thi sĩ đơn thuần thôi sao ? Một công thần khanh tướng thôi sao ? Những kẻ ấy dám mơ đến việc cầm trong tay cây đàn của một quân vương sao ? Không. Trong đời, về phận vị, Nguyễn Trãi là một công hầu. Nhưng trong thơ, trong cái quốc tế của những khát vọng riêng tư nhất, ông đã thể hiện khát khao lớn ngang tầm với những bậc quân vương vốn là thần tượng của lịch sử dân tộc. Điều này có gì là không chính đáng đâu. Và, đó là khát khao tầm cỡ Nghiêu Thuấn .Thêm nữa, Nguyễn Trãi muôn gảy đàn chỉ để ca tụng đời sống phong túc hiện thời thôi sao ? Không. Dù cảnh tượng bày ra nhỡn tiền kìa quả là hưng thịnh. Nhưng nó vẫn chưa khiến ông thỏa nguyện. Ông muốn cầm cây đàn vua Thuấn gảy khúc Nam phong để cầu mong cho dân tình phong túc hơn nữa. Ông mong ước có một đời sống thực sự thái bình. Đó là khát khao sâu kín và cháy bỏng suốt một đời Nguyễn Trãi. Vì nó ông đã phải trả giá bằng cả sinh mạng và tôn tộc của mình. Chẳng thế mà ông cần phải đúc nó vào trong một câu lục ngôn, một câu đùng một cái ngấn lại, như để ghim sâu điều đau đáu của cõi lòng. Thì đó là khát khao Nghiêu Thuấn của một con người suốt đời “ âu việc nước ” chứ sao !Và, Cảnh ngày hè như vậy, chẳng phải là sự hòa điệu tuyệt vời giữa tâm hồn và nét bút của một đấng tài hoa với tấm lòng của một bậc minh vương lương tướng ư ?
» Tham khảo thêm: Những bài văn hay phân tích Cảnh ngày hè (Nguyễn Trãi)
* * * * * * * *
Hy vọng rằng dàn ý phân tích bài thơ Cảnh ngày hè – Nguyễn Trãi trên đây sẽ giúp các em hoàn thành bài làm của mình một cách hoàn thiện và thuận lợi. Chúc các em luôn học tốt và đạt kết quả cao nhé!
Tuyển tập những bài Văn mẫu lớp 10 hay và chọn lọc / Đọc Tài Liệu
Source: https://calibravietnam.vn
Category: Giải bài tập
